‘Stáán voor onze vrijheid en democratie’
De democratie staat in veel landen onder grote druk. Ook in Nederland ziet burgemeester Marja van Bijsterveldt ondermijnende krachten. “Er is sprake van schuivende panelen. Sluipenderwijs kunnen vanzelfsprekende waarden op de tocht komen te staan”, zegt ze. De burgemeester doet bij de herdenking op 4 mei daarom een oproep aan iedereen.
Oproep
“We moeten stáán voor onze vrijheid, voor waarden als gerechtigheid, gelijkwaardigheid en vrede. Het is belangrijk dat we daarvoor opkomen, samen én ieder persoonlijk”, zegt de burgemeester. “Dat vraagt van ons dat we waakzaam zijn, actief volgen wat er gebeurt. En dat we onze stem laat horen wanneer onze waarden en instituties bedreigd worden.”
Offers
Op 4 mei herdenkt Nederland de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en van oorlogsgeweld sinds die tijd. Het is een dag om stil te staan bij de offers die door zovelen gebracht zijn. Een dag ook om ons dit meer dan ooit te realiseren, vindt de burgemeester. “Het is een groot voorrecht om al tachtig jaar in vrijheid te leven; 4 mei is daarom ook een dag die ons doet beseffen dat we véél te verliezen hebben. De vrijheid en de democratie die wij in dit deel van Europa kennen, zijn zeker niet vanzelfsprekend.”
Samenwerking in Europa
“In de jaren na de oorlog is de democratie in de westerse wereld versterkt, met afspraken en verdragen”, zegt ze. “Deze vormden de basis van onze Europese Unie. Deze Europese samenwerking heeft in hoge mate bijgedragen aan het behoud van vrede, welvaart en gerechtigheid. Maar ook internationale afspraken, zoals het vluchtelingenverdrag van de Verenigde Naties, zijn een heel belangrijk voorbeeld van de vooruitgang na de oorlog. Het vluchtelingenverdrag beschermt mensen die hun land moeten verlaten vanwege oorlog en geweld. In Nederland is artikel 1 van onze Grondwet na de oorlog uitgebreid, om ons beter te beschermen tegen discriminatie.”
Onder druk
“Ik vind het zeer verontrustend om te zien dat juist deze waarborgen van de democratie onder druk staan, binnen en buiten Europa”, zegt de burgemeester. “Kijk naar Amerika, waar journalisten, ambtenaren en wetenschappers, te maken hebben met het inperken van het vrije woord. In dit land is nu sprake van een ongekende vorm van machtsmisbruik. In landen in Oost-Europa staat de rechterlijke macht onder curatele. En ook in ons eigen land zie ik dat politici de rechtsstaat ondermijnen. Door wantrouwen en vervreemding te zaaien, met minachtende uitspraken over belangrijke instellingen zoals ons parlement, de Raad van State en de rechtelijke macht.”
Herdenken
Voor de burgemeester aanleiding om Delftenaren op de roepen om alert te zijn. “Op zondag 4 mei herdenken we de verschrikkingen van de oorlog en van de verbijsterende discriminatie die plaatsvond tijdens de Holocaust. Maar het is ook de dag om stil te staan bij wat we in de tachtig jaar daarna hebben opgebouwd. Om te staan voor alles wat onze samenleving tot een rechtvaardige, inclusieve samenleving maakt!”
‘Wees verschillig!’
“Voor die samenleving moeten we opkomen, nu autoritaire leiders meer en meer de dienst uitmaken in de wereld. Ik zie het als een opdracht voor ons allemaal om pal te staan voor de waarden en waarborgen van onze democratie. En om zelf het verschil te maken – hoe klein ook. Dat kan door de dingen niet onverschillig langs je heen te laten gaan en je waar nodig je uit te spreken.”
Omzien naar elkaar
“En ook door verdraagzaam te zijn, met respect om te gaan met de ander”, vervolgt de burgemeester. “Door om te zien naar elkaar. Soms begint dat gewoon heel simpel met de vraag: wat kan ik vandaag voor een ander betekenen? Het zijn, naast de noodzakelijke fysieke weerbaarheid van ons land en Europa, deze ‘zachte’ krachten die we hoog moeten houden en nooit mogen opgeven.”
Herdenkingen 4 mei
Op zondag 4 mei vinden op meerdere locaties in Delft herdenkingen plaats. Om 19.50 uur is de algemene herdenking op de Nieuwe Plantage, met onder meer een toespraak van de burgemeester. Kijk voor het volledige programma op Dodenherdenking Delft.